Goedkope bronnen vergen een topzwaar elektriciteitsnet,
dat de burger dure elektriciteit gaat leveren

Het team van stichting e-Lise heeft, in samenwerking met adviesbureau CleanEnergy & Co. in de eerste maanden van 2025 een inventarisatie gemaakt van wetenschappelijke studies die de kosten schatten van ons toekomstige elektriciteitssysteem. Uit die studies blijkt dat een grote rol voor kernenergie, mits op de juiste wijze ingevuld, uiteindelijk een fors goedkoper elektriciteitssysteem oplevert. Daarbij levert het aanzienlijk betere CO2-prestaties. Hoeveel goedkoper dit elektriciteitssysteem uiteindelijk uitpakt, is een vraag die alleen met duur onderzoek is te beantwoorden. Onze inventarisatie laat echter geen ruimte voor misverstand: een elektriciteitssysteem met zo'n 90% kernenergie is zo'n twee tot drie keer goedkoper dan een systeem dat vooral berust op de inzet van variabele, niet-regelbare bronnen.

In het onderzoek werd de vraag welk elektriciteitssysteem voor de gebruiker het goedkoopst is, op drie verschillende manieren benaderd. Ten eerste langs de empirische weg, door studies die landen vergelijken met uiteenlopende mixen van bronnen. Ten tweede door een vergelijking van wetenschappelijke studies die methodes laten zien om de zogenaamde Levelised Full System Cost of Electricity (LFSCOE) berekenen. Deze maat geeft een veel realistischer beeld van de kosten van elektriciteit voor de gebruiker. Het ten onrechte vaak gebruikte LCOE (Levelised Cost of Electricity), toont uitsluitend de kosten per eenheid productie voor de investeerder. Dit getal zegt weinig tot niets over wat u als afnemer uiteindelijk gaan betalen per kilowattuur elektriciteit. Het derde aspect dat we bekeken zijn de klimaatprestaties van verschillende opwekvormen, dat wil zeggen de CO2-uitstoot die ze gerekend per kilowatt opleveren. Daarbij hebben we rekening gehouden met de door UNECE berekende getallen voor de Life Cycle Assesment, en ook met de feitelijke prestaties van de verschillende bronnen in de Nederlandse omstandigheden.

We zijn nog bezig het allemaal netjes op te schrijven. Als we daarmee klaar zijn, zullen we er bij de Tweede Kamer op aandringen om vanuit de politiek de vraag stellen die tot dusverre nog nooit gesteld is, niet voor en niet na het Energieakkoord en het Klimaatakkoord, namelijk welk elektriciteitssysteem leidt tot de laagste kosten voor de burger. Alle kostenstudies die tot dusverre in opdracht van de overheid werden uitgevoerd, hebben namelijk het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) als vertrekpunt genomen. En dat gaat er van uit dat Nederland in 2050 70 gigawatt aan windturbines in de Noordzee heeft staan. De huidige vier geplande kerncentrales worden in in het NPE enkel gezien en behandeld als een politiek gekozen toevoeging aan die plannen. Wij stelden dus de vraag hoe die kosten eruit zien als we uitgaan van de huidige situatie en zonder vooroordeel kijken wat de goedkoopste mix oplevert als we die vanuit de huidige situatie verder ontwikkelen.
 
Het antwoord weten we inmiddels, en we willen u niet in onzekerheid laten tot wij het rapport af hebben. Onze studie laat klip en klaar zien dat een elektriciteitssysteem met 90 procent kernenergie u als burger uiteindelijk 2 tot 3 keer goedkopere elektriciteit gaat opleveren dan wanneer die komt uit 90 procent stroom uit zonnepanelen en windturbines. Daar komt nog bij: als klimaatmaatregel is kernenergie ongeveer 10 keer effectiever tegen klimaatopwarming (de uitstoot aan CO2 per kilowattuur is dus 10 keer lager). Daarnaast heeft kernenergie 10 keer minder materialen nodig, 10 keer minder mijnbouw, en is het ruimtebeslag 100 tot 1.000 keer kleiner. Bij dit alles is de waarde van kernenergie voor de burger hoger, omdat deze schone stroom betrouwbaar levert, zonder u als burger bloot te stellen aan het ongemak en het risico van grote en onvoorspelbare prijsschommelingen.

We roepen de Tweede Kamer daarom op om zo spoedig mogelijk een onderzoek te eisen dat in het belang van de samenleving al lang had moeten plaatsvinden, maar nooit heeft plaatsgehad. Namelijk een onderzoek dat antwoord geeft op de vraag wat de kosten voor een CO2-vrij elektriciteitssysteem zullen zijn met 10, 50 of 90 procent kernenergie. 

Een voorlopige samenvatting van het onderzoek van e-Lise en CleanEnergy & Co. vindt u hier. Het volledige rapport zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2025 gereed zijn.